Παλαιοχριστιανική νεκρόπολη

Στο νησί της Τελένδου,  500μ νοτιοδυτικά του οικισμού Θολάρια, διατηρείται παλαιοχριστιανικό νεκροταφείο που αποτελείται από υπέργεια ταφικά οικοδομήματα, εκ των οποίων εννέα διασώζονται ως και σήμερα.

Ρωμαϊκός τάφος Φλάσκα 

Στα δυτικά της περιοχής Φλασκάς, και συγκεκριμένα 50μ βόρεια του Σταδίου της Καλύμνου, βρίσκεται ο Ρωμαϊκός τάφος Φλάσκα. Πρόκειται για ένα καλοδιατηρημένο υπέργειο ταφικό μνημείο της Ρωμαιοκρατίας, με τέσσερις ταφικούς θαλάμους. Το μνημείο ήταν σε χρήση έως τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους στην πορεία όμως συλήθηκε πλήρως και πλέον είναι εντελώς απογυμνωμένο.

Οχυρωμένος οικισμός Αγίου Κωνσταντίνου

Ο οικισμός βρίσκεται στη Τέλενδο, στο βόρειο τμήμα του νησιού. Οι μαρτυρίες και τα ευρήματα δείχνουν ότι κατοικήθηκε από το β' μισό του 6ου αι. μ.Χ. μέχρι τα τέλη του 10ου αι. Εξωτερικά προστατεύεται από τείχος, το οποίο εσωτερικά διατρέχεται από περιμετρικό διάδρομο. Στο εσωτερικό του τείχους βρίσκεται εκτεταμένος Βυζαντινός οικισμός με ποικίλα οικήματα και μια μεγάλη υδατοδεξαμενή. Επίσης, είναι εμφανή τα ερείπια μιας μονόχωρης βασιλικής, από την οποία έχει απομείνει όρθια μόνο η αψίδα του Ιερού Βήματος. Η εν λόγω αψίδα έχει μετατραπεί πλέον σε παρεκκλήσι των  Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Οικισμός του Κάστελλα

Στο Βαθύ, βόρεια θέσης Μετόχι διατηρείται ένας σημαντικός αρχαίος οικισμός πενήντα περίπου κτισμάτων. Στο ανώτερο τμήμα του βρισκόταν ίσως κάποιο ιερό ή κατοικία του άρχοντα του οικισμού, ενώ δεν υπάρχουν ίχνη οχυρώσεων. Ο χώρος φαίνεται ότι κατοικείτο συνεχόμενα από τους προϊστορικούς χρόνους  μέχρι τους κλασικούς, οπότε και εγκαταλείφθηκε απότομα μετά από επιδρομή που έγινε κατά το α' μισό του 5ου αι. π.Χ. Εξαιρετικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι οι κάτοικοι του Κάστελλα, πιθανώς Κάρες, διατηρούσαν εμπορικές σχέσεις με τα μικρασιατικά παράλια και τα γύρω νησιά.

Οχυρωμένη ακρόπολη του Έμπολα

Στο Βαθύ διασώζεται ένα επιβλητικό ισοδομικό τείχος, το οποίο σχηματίζει έναν οχυρωμένο χώρο με μεγάλη πύλη στα ανατολικά. Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε στα  μέσα του 4ου αι. π.Χ.

Λόφος Περιστεριάς

Στην περιοχή του Βαθύ, απέναντι από το Δασκαλιό, βρίσκεται ο Λόφος Περιστεριάς. Αυτός ο μεγάλης σημασίας αρχαιολογικός χώρος έλαβε την ονομασία του από το ομώνυμο σπήλαιο που βρίσκεται στην πλαγιά του. Τα επιφανειακά ευρήματα (θραύσματα οψιανών, όστρακα αγγείων, λίθινα εργαλεία κ.α.) που έχουν εντοπιστεί αποδεικνύουν την ύπαρξη προϊστορικού οικισμού στο χώρο. Τα αρχαιότερα ευρήματα ανήκουν στο τέλος της Νεολιθικής Περιόδου, ενώ φαίνεται ότι η κατοίκηση συνεχίστηκε μέχρι τους πρώτους ιστορικούς χρόνους.

Παλαιοχριστιανικός οικισμός της Ρίνας ή Ελληνικά

Ένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά εξαιρετικά σπουδαία μνημεία που αξίζει να επισκεφτείτε είναι ο παλαιοχριστιανικός οικισμός της Ρίνας ή αλλιώς οικισμός Ελληνικά, που αποτελεί ίσως τον καλύτερα διατηρημένο παλαιοχριστιανικό οικισμό της Ελλάδας. Τοποθετημένος στο Βαθύ, στο λιμάνι Ρίνας, ο πυκνός και οργανωμένος αυτός οικισμός ήκμασε τον 5ο-6ο μ.Χ. αι. αλλά εγκαταλείφθηκε στην πορεία, πιθανότατα εξαιτίας των απανωτών Αραβικών επιδρομών. Ακόμα και σήμερα όμως πρόκειται για έναν εντυπωσιακό χώρο, καθώς τα οικοδομήματα σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση, μέχρι και τη στέγη τους σε ορισμένες περιπτώσεις. Στα διασωθέντα κτίρια περιλαμβάνονται επτά παλαιοχριστιανικοί ναοί, αξιόλογες οικίες και δεξαμενές.

Ο οικισμός επανατοποθετήθηκε τον 10ο αι. μ.Χ., όπως φανερώνει η ανέγερση του ναΐσκου της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Αγίου Κηρύκου. Οι πολλοί τοιχογραφημένοι βυζαντινοί ναοί, μεταξύ των οποίων ο ναός της Παναγιάς Κυρα-Χωστής με τις θαυμάσιες τοιχογραφίες του 11ου-14ου αιώνα, μαρτυρούν μια αναγέννηση της περιοχής εκείνη την περίοδο.